Là hạt chín phơi không của cây ba đậu-Croton tiglium L. Họ Thầu dầu-Euphorbiaceae. YHCT thường dùng ba đậu sương, đem ba đậu ép bỏ dầu, lấy bã.
Tính vị: vị cay, tính nhiệt, rất độc
Quy kinh: vào 2 kinh vị và đại tràng
Công năng chủ trị:
– Làm ruột ấm lên (ôn tràng), thông đại tiện: dùng khi thức ăn bị tích trệ trong ruột do tỳ vận hoa không tốt, đại tiện bí táo, có thể dùng ba đậu sương, gừng tươi, đại hoàng, lượng bằng nhau, nghiền nhỏ, làm viên, mỗi lần uống 0,5- 1g
– Trục thuy tiêu thũng: dùng thích hợp khi bụng phù nước, phình trướng to, dùng ba đậu, hạnh nhân với lượng bằng nhau, mỗi lần 0,4-0,8g
Liều dùng: 0,02-0,5g
Kiêng ky: vị thuốc có tinh độc, những người ở thể hư nhược, phụ nữ có thai không nên dùng. Trong trường hợp uống thuốc rồi mà vẫn không gây tả mạnh thì dùng nước cháo nóng mà uống thêm. Nếu gây tã mạnh, không cầm lại được có thế dùng nước cháo lạnh mà uống.
Chú ý:
– Nếu bị độc thì dùng đậu đen, đậu xanh hoặc hoàng liên với đậu xanh, sắc uống để giải độc.
– Tác dụng dược lý: dầu và nhựa ba đậu, sau khi uống vào trong ruột nó có tác dụng với dịch kiểm. Tách ra dạng acid (acid crotonic) và chất phorbol, có khá năng kích thích mạnh thành ruột, dẫn đến nhu động ruột tăng mạnh và gây đi ia lòng. Dầu ba đậu và chất phorbol có thể xúc tiến, tạo ra chất gây ung thư (dầu ba đậu không có tác dụng gây ung thư, nhưng nếu gặp chất uretan có thể dẫn đến ung thư vú và ung thư da). Chất crotin trong ba đậu có tác dụng làm tan hồng cầu, làm cho tế bào cục bộ bị hoại tử dẫn dến phát đỏ, phồng và viêm tây.