BÁCH HỘ Là rễ của cây bách bộ Stemona tuberosa Lour. Họ Bách bộ -Stamonaceae. Bách bộ là vị thuốc được dùng từ lâu trong nhân dân ta để chữa bệnh. Bách bộ mọc hoang ở nhiều vùng vúi nước ta: Yên Bái, Hà Bắc…
Tính vị: vị ngọt, đắng, tính hơi ấm
Quy kinh: vào kinh phế
Công năng chủ trị:
– Ôn phế, nhuận phế, chỉ khái: dùng cho bệnh ho lâu ngày do viêm khí quản, ho gà, lao hạch có kết quả. Có thể dùng chữa viêm họng: bách hộ (tẩm mật sao) 12g, mạch môn (bỏ lõi sao) 12g, tang bạch bì (tẩm mật sao) 6g, xạ can 12g, cam thảo dây 6g, đường 24g làm dạng cao lỏng hoặc viên ngậm, cũng có thể dùng mạch môn 24g, thiên môn 24g, bách bộ, tang bạch bì, cam thảo dây mỗi thứ 12g. Nếu trẻ em ho nhiều, dùng bách bộ bóc bỏ vỏ, giã lấy nước cốt, hòa với một nửa mật ong uống.
– Thanh tràng: trị việm đại tràng mạn tính: bách bộ (sao) 2kg, rễ móc diều 5kg, cạo vỏ mỏng, vỏ rễ dâu 2kg, rượu trắng 500ml, đường cát trắng 1kg, nấu cao, mỗi lần 20ml-30ml; ngày 2 lần.
– Giải độc, khử trùng:
+ Diệt giun kim: bách bộ 40kg, sắc đặc thành 10-20ml, mỗi buổi tối, trước khi ngủ, dùng bơm tiêm thụt vào hậu môn, làm 2-3 tối liền.
+ Diệt chấy rận: dùng dịch cồn 20%, nước sắc 50% có thể dùng diệt chấy, rận cho người và gia súc.
Liều dùng: 8-16g
Kiêng kỵ: những người dạ dày và ruột yếu, ỉa chảy, không nên dùng.
Chú ý:
– Tác dụng dược lý: alcaloid của bách bộ có khả năng giảm thảo sự hưng phấn của trung khu hô hấp do đó có tác dụng trị ho.
– Tác dụng kháng khuẩn: dịch chiết bách bộ có tác dụng kháng khuẩn mạnh, đối với vi khuẩn lao hoàn toàn bị ức chế.