HÀ THỦ Ô ĐỎ dùng rễ của cây hà thủ ô đỏ Fallopia multiflora Thunb. Haraldson. Họ Rau răm Polygonaceae là cây cỏ mọc hoang tương đối nhiều ở một số huyện của Hoàng Liên
Sơn, hiện nay đã trồng bước đầu có kết quả.
Tính vị: vị đắng, chát, tính ấm
Quy kinh: vào 2 kinh can, thận
Công năng chủ trị:
– Bổ khí huyết, dùng trong trường hợp khí huyết đều hư, cơ thể mệt nhọc vô lực, thở ngắn hơi, thiếu máu, da xanh gầy khô sáp, chóng mặt, nhức đầu, râu tóc sớm bạc, ra mồ hôi trộm, tim loạn nhịp, mất ngủ, có thể phối hợp với thục địa, long nhãn, đảng sâm, bạch thược.
– Bổ thận âm, dùng khi chức năng thận âm kém, dẫn đến lưng đau, di tinh, liệt dương, phụ nữ bạch đới, kinh nguyệt không đều, có thể dùng bài thuốc sau: hà thủ ô 40g, hương phụ 40g, ngải cứu 16g, củ gai 20g, lá sung 40g, ích mẫu 20g, đậu đen 40g.
– Giải độc chống viêm: dùng trong các trường hợp mụn nhọt, thấp chẩn lở ngứa; còn dùng để trị bệnh tràng nhạc (loa lịch) và điều trị viêm gan mãn tính.
– Nhuận tràng thông tiện: dùng trong các trường hợp thiếu máu vô lực mà dẫn đến đại tiện bí táo. Ngoài ra còn dùng chữa trĩ, đi ngoài ra máu có kết quả tốt.
– Dây hà thủ ô (dạ giao đằng) có tác dụng an thần gây ngủ rất tốt; cần thu hái tránh lãng phí.
Liều dùng: 20-40g
Chú ý:
– Hà thủ ô đỏ chưa qua chế biến vị chát se; khi dùng cần ngâm với nước gạo rồi chế với nước sắc đậu đen.
– Tác dụng dược lý: antraglycozid trong hà thủ ô đỏ có tác dụng làm tăng như động của ruột và dạ dày (do đó mà có thể kích thích tiêu hóa, kiện vị). Hà thủ ô đỏ còn có tác dụng gây hưng phấn tim. Chất lexetin có trong hà thủ ô đỏ có tác dụng bổ thần kinh; có khả năng làm cho mất cholesterol trầm tích trong gan làm giảm tác dụng xơ cứng động mạch. Dịch chiết hà thủ ô đỏ làm tăng cao lượng đường glycogen tích lũy trong gan ở những chuột thí nghiệm đã cắt ỏ tuyến thượng thận.
– Tác dụng kháng khuẩn: với nồng độ pha loãng của dịch chiết 1/100 có tác dụng ức chế trực khuẩn lao. Ngoài ra còn có tác dụng ức chế Staphylococcus aureus, Streptococcus.
– Khi thu hái cần có ý thức giâm lại dây để cây thuốc tiếp tục phát triển.