HẠNH NHÂN Là nhân của hạt quả mơ Prunus armeniaca L. Họ Hoa hồng Rosaceae.
Tính vị: vị đắng, tính ấm
Quy kinh: vào kinh phế
Công năng chủ trị:
– Ôn phế chỉ khái, dùng với bệnh ho hàn, đàm trắng loãng.
– Làm thông phế, bình suyễn, dùng đối với bệnh viêm khí quản, ho, khí quản suyễn tức; dùng bài Hạnh tô tán: hạnh nhân, tô diệp, cát cánh, chỉ xác, trần bì (mỗi vị 8g), táo 3 quả, sắc uống.
– Nhuận tràng thông tiện: dùng cho các chứng đường tiêu hóa khô ráo, đại tiện bí kết, do tân dịch không đủ.
Liều dùng: 4-12g
Kiêng kỵ: những người ỉa chảy không nên dùng, có chất độc (HCN) cho nên lượng dùng không quá nhiều, không dùng cho trẻ con.
Chú ý:
– Tác dụng dược lý: amygdalin và glycozid trong hạnh nhân; qua đường tiêu hóa bị dịch vị hoặc bị men emulsin thủy phân, sản sinh ra HCN, sau khi hấp thu, nó ức chế men oxy hóa, khi nồng độ thấp nó làm giảm hàm lượng tiêu hao oxy của tổ chức, vì nó ức chế việc chuyển hóa oxy ở động mạch chủ và động mạch cổ làm cho hô hấp sâu, kích thích phản xạ, khiến cho đờm dễ long ra; đó là cơ chế trừ ho, trừ đờm của hạnh nhân. Nếu dùng quá nhiều sẽ làm cho bị ngất là do thần kinh trung khu bị tổn thương, xuất hiện đau đầu, buồn nôn, tim loạn nhịp. Thuốc còn có tác dụng hạ huyết áp ở mèo.
– Khi dùng cần qua chế biến: bỏ vỏ sao vàng hoặc để cả vỏ sao.