MA HOÀNG dùng toàn cây, bỏ rễ và đốt của cây ma hoàng Ephedra sinica Stapf. E.
equisetina Bunge. Họ Ma hoàng-Ephedraceae
Tính vị: vị cay, đáng, tính ấm
Quy kinh: vào 2 kinh phế và bảng quang kiêm kinh tâm, đại tràng
Công năng chủ trị:
– Giải cảm hàn do khá năng phát hãn, hạ nhiệt của nó thường được dùng khi cam gió mưa lạnh, cơ thể bị sốt cao kèm theo rét run, đau đầu, nhức răng, ngạt mũi, phối hợp với quế chi, bạch chỉ… Làm thông khí phế, bình suyễn. Trường hợp khí phế tắc, dẫn đến ho, suyển như khi bị cảm hàn có kèm ho ; hoặc viêm khi quản mạn tính, hen phế quán, ho gà. Có thể phối hợp với thuộc thanh nhiệt hóa đờm. Bài ma hoàng thạch cao: ma hoàng 8g, thạch cao 4g, hạnh nhân 12g, cam thảo 4g. Trường hợp viêm khí quản cấp tính, viêm phối có sốt cao, ho, khó thở, miệng khát có thể dùng ma hoàng 8g, hoàng cẩm 12g, thạch cao 40g, cát cánh 12g, hạnh nhân 8g, bách bộ 8g, cam thảo 3g.
– Lợi niệu tiêu phù thùng, dùng đối với trường hợp phù mới mắc do viêm thận cấp tính: ma hoàng 8g, liên kiểu 12g, đậu đỏ 20g, tang bạch bì 12g, hạnh nhân 12g, cam thảo 4g, sinh khương 8g, đại táo 3 quả.
Liều dùng: 4-12g
Kiêng ky: những người biểu hư, nhiều mổ hôi, phế hư có sốt cao (ho lao) cao huyết áp, không nên dùng.
Chú ý:
– Rễ ma hoàng vị ngọt, tính bình không độc, có tác dụng chỉ hăn ngừng ra mổ hôi), có thể phối hợp với thuốc cố sáp, bổ tỳ để chữa bệnh vã mỗ hôi, đặc biệt của phụ nữ sau khi đẻ. Ngoài ra rẻ ma hoàng còn có tác dụng hạ huyết áp. Nếu đem ma hoàng trích mật ong thì sức phát hần giảm đi, dùng tốt cho trường hợp bệnh hen phế quản.
– Tác dụng dược lý: về mặt nghiên cứu của ma hoàng rất phong phú. (Chỉ giới thiệu một số liên quan đến mặt sử dụng của y học cố truyền.
Tinh dầu trong ma hoàng, chất a-terpineol tác dụng làm ra mồ hôi, hạ nhiệt. Chất ephedrin có tác dụng làm ra mồ hôi ở cơ địa sốt cao (giải thích tính phát hãn, giải cảm, hạ nhiệt của vị thuốc). Chất L-ephedrin (alcaloid) chiếm tới 85% trong ma hoàng có tác dụng làm giãn cơ trơn khí quản với nồng độ rất thấp 1: 5.10-6 (giai thích tác dụng hoặc chữa hen, bình suyển của ma hoàng). Cũng cần chú ý rằng ở nồng độ 1: 10-4, nó gây co thắt khí quản. Các thành phần khác như ephedrn còn có tác dụng làm tim dập nhanh, tăng huyết áp, hưng phấn thần kinh trung ương hoặc sống.