NGỨU BÀNG TỬ ị thuốc chính là cây quả ngưu bàng; ngoài ra còn dùng các bộ phận khác như hoa, lá, rẻ của cây ngưu bàng Arctium lappa L. họ Cúc Asteraceae. Cây mọc hoang ở một số tinh miền núi nước ta.
Tính vị: vị cay, đắng, tính hàn
Quy kinh: vào 2 kinh phế và vị
Công năng chủ trị:
– Giải cảm nhiệt, dùng khi phong nhiệt phạm biếu, gây sốt, miệng khô khát, ho khan viêm amidan, khạc ra dờm vàng đặc, có thể dùng ngưu bàng tử 12g, bạc hà 6g, thuyền thoái 6g sắc uống.
– Giải độc, làm cho sởi mọc. Ngoài ra còn dùng đối với dị ứng; có thể phối hợp với kinh giới, cát căn, bạc hà, liên kiều. Dùng lá ngưu bàng đấp vào nơi sưng tấy, mụn nhọt để tiêu viêm, trừ mú, giám đau. Có thể dùng hoa dưới dạng thuốc hàm, rễ dưới dạng thuốc sắc, để chữa mụn nhọt, giảm đau, chữa trĩ, chữa viêm thận và lao da.
– Nhuận tràng, thông tiện: dùng trong các trường hợp táo do viêm họng có sốt
Liều dùng: 4-12g
Kiêng kỵ: những người tỳ hư, tiết tả, không nên dùng
Chú ý:
– Lá ngưu bàng dùng đắp chữa mụn nhọt. Rễ nhiều bột có thể làm thức ăn
– Tác dụng kháng khuẩn: nước sắc ngưu bàng tử có tác dụng ức chế tụ cầu vàng và một số nấm ngoài ra.