XUYÊN TIÊU là quả chín phơi khô của cây xuyên tiêu Zanthoxylum nitidum DC. Họ Cam
Rutaceae. Khi dùng cần sao qua.
Tính vị: vị cay, tính ấm, hơi có độc
Quy kinh: phế, vị, thận
Công năng chủ trị
– Ôn trung chỉ thống: dùng khi bụng ngực đau lạnh, đau bụng lỵ. Phối hợp với đẳng sâm, can khương. phương này có thể dùng trị nôn khan, có thể phối hợp với phụ tử chế 12g, can khương, xuyên tiêu đều 6g để chữa đau bụng ỉa chảy (phương này không dùng cho trẻ em).
– Khử trùng tiêu tích. Dùng khi đau bụng do giun. Nếu có giun đũa đau bụng nôn nhiều thì phối hợp với hoàng liên, hoàng cầm, cam khương, ô mai, đảng sâm, chỉ thực, bán hạ.
Liều dùng: 4-8g
Dùng ngoài có thể tới 16g (cùng với hoàng liên ngâm rượu để trị ngứa)
Kiêng kỵ: không dùng xuyên tiêu trong trường hợp bị chứng âm hư hỏa vượng
Chú ý:
– Quả xuyên tiêu khô dùng để bảo quản tắc kè khô để tránh sâu mọt phá hủy.
Cách làm: cứ một lớp tắc kè lại rắc một ít quả xuyên tiêu.
– Hạt quả xuyên tiêu vị đắng, tính hàn có tác dụng lợi niệu, tiêu phù, dùng khi
tiểu tiện bí dắt.